مکانیزم ماشه چیست و چه تأثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
در این مقاله قصد داریم موضوعی مهم و حساس به نام مکانیزم ماشه (Snapback Mechanism) را بررسی کنیم. این مکانیزم یکی از بندهای توافق برجام بود که در دوران دولت آقای روحانی به تصویب رسید و اکنون بار دیگر نام آن در فضای سیاسی و اقتصادی کشور مطرح شده است. اما سؤال اصلی اینجاست: مکانیزم ماشه چیست و چه تأثیری بر اقتصاد و زندگی روزمره ما خواهد داشت؟ در ادامه این مقاله با سایت نیما ایمانی همراه باشید.
مکانیزم ماشه چیست؟
مکانیزم ماشه یا همان اسنپ‌بک، بندی در توافق برجام است که به کشورهای عضو (به جز ایران) اجازه می‌دهد در صورتی که احساس کنند ایران به تعهدات خود عمل نکرده، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را که پیش از سال ۲۰۱۴ اعمال شده بود، دوباره فعال کنند.
به زبان ساده: اگر این مکانیزم فعال شود، تحریم‌های لغو شده مجدداً بازمی‌گردند؛ از جمله تحریم‌های نفتی، بانکی، بیمه و حمل‌ونقل.
چرا دوباره بحث مکانیزم ماشه مطرح شده است؟
اروپایی‌ها تنها حدود ۲۰۰ روز دیگر فرصت دارند تا این مکانیزم را فعال کنند. آمریکا که از برجام خارج شده، چنین حقی ندارد، اما کشورهای اروپایی می‌خواهند از این فرصت برای فشار بر ایران و گرفتن امتیازات بیشتر استفاده کنند. به بیان دیگر، فعال‌سازی مکانیزم ماشه می‌تواند ابزاری برای باج‌گیری سیاسی و اقتصادی باشد.
اثرات فعال شدن مکانیزم ماشه بر اقتصاد ایران
- بازار ارز (دلار)
- با بازگشت تحریم‌ها، دسترسی ایران به شبکه بانکی و صادرات نفت سخت‌تر می‌شود.
- همین موضوع باعث افزایش تقاضا برای دلار و در نتیجه رشد قیمت آن خواهد شد (حداقل ۳۰٪).
- بازار طلا
- با رشد دلار و افزایش انتظارات تورمی، قیمت طلا نیز حداقل ۲۵ تا ۳۰٪ افزایش می‌یابد.
- درآمد نفتی
- درآمد نفتی ایران حداقل ۴۰٪ کاهش خواهد یافت، زیرا فروش نفت سخت‌تر شده و هزینه‌های دلالی و ریسک انتقال بالا می‌رود.
- تولید ناخالص داخلی (GDP)
- پیش‌بینی می‌شود GDP ایران در همان سال نخست، حدود ۱۰٪ کوچک‌تر شود.
- نرخ رشد اقتصادی نیز به منفی ۵ تا ۷ درصد خواهد رسید.
- بازار بورس
- ارزش دلاری بورس ایران که اکنون حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است، می‌تواند به ۷۵ تا ۸۰ میلیارد دلار کاهش یابد.
- افزایش تورم و فشار بر سفره مردم
- انتظارات تورمی بالا می‌رود و در کنار کاهش درآمدهای ارزی، تورم شدیدی به وجود خواهد آمد.
راهکارهای پیشنهادی برای مردم
هرچند ما نمی‌توانیم در تصمیمات سیاسی نقشی داشته باشیم، اما می‌توانیم برای حفظ ارزش دارایی‌ها اقدامات زیر را انجام دهیم:
- اگر پس‌انداز دارید:
- حدود ۴۰٪ سرمایه را به ارزهای دیجیتال معتبر (مثل بیت‌کوین، اتریوم یا سولانا) اختصاص دهید.
- ۲۰٪ را به دلار و ۲۰٪ دیگر را به طلا تبدیل کنید.
- در مجموع حدود ۸۰٪ دارایی باید در دارایی‌های نقدشونده و مقاوم در برابر تورم نگهداری شود.
- اگر پس‌انداز ندارید و فقط درآمد ماهیانه دارید:
- تلاش کنید هزینه‌ها را کاهش دهید.
- هر مقدار باقی‌مانده از درآمد را به صورت تدریجی به دارایی‌هایی مانند دلار، طلا یا ارز دیجیتال تبدیل کنید.
- روی دارایی‌های کم‌نقدشونده مثل مسکن، خودرو یا بورس بیش از حد حساب باز نکنید.
- از سرمایه‌گذاری‌های پرریسک مثل معاملات فیوچرز یا سفته‌بازی سنگین پرهیز کنید.
جمع‌بندی
مکانیزم ماشه در صورت فعال شدن می‌تواند فشار سنگینی بر اقتصاد ایران و زندگی مردم وارد کند؛ از افزایش نرخ دلار و طلا گرفته تا کوچک شدن سفره خانوارها. تنها راه‌حل در چنین شرایطی، مدیریت دارایی‌های شخصی و تبدیل آن‌ها به ابزارهایی است که ارزش خود را در شرایط تورمی و رکودی حفظ می‌کنند.
